Hạ qua thu lại tới, một mùa thu dịu dàng mát mẻ mang lại cho
ta một cảm xúc bồi hồi, xao xuyến. Mùa thu này mà tới Hà Giang để tận hưởng
phong cảnh hoang sơ hữu tình, hòa mình vào những thửa ruộng bậc thang khoe sắc
vàng thoang thoảng hương lúa non thì còn gì bằng. Nếu bạn có dự định tìm một
nơi phong cảnh yên bình sau những ngày làm việc căng thẳng mệt mỏi thì Hà Giang
sẽ là một lựa chọn tuyệt vời. Để khám phá Hà Giang này thì bạn có thể đặt tour
du lịch Hà Giang 3 ngày 2 đêm, tour
du lịch Hà Giang 4 ngày 3 đêm của Tour Du Lịch Hà Giang
Giá Tốt - Du Lịch Kỳ Việt. Tới Hà Giang ngoài thưởng ngoạn phong cảnh nên thơ hữu
tình thì ta còn được khám phá lễ hội, văn hóa độc đáo nơi đây. Trong bài viết
này, tour Du Lịch Hà Giang Giá Tốt – Du Lịch Kỳ Việt xin giới thiệu tới các bạn
“lễ tết cá của người Tày”
Lễ tết cá của người Tày
Mỗi một dân tộc, dù đồng bằng hay miền núi, đều có những
phong tục tập quán riêng mang đậm bản sắc của dân tộc mình. Người Tày ở Hà
Giang cũng vậy, cứ đến ngày 9/9 hàng năm những gia đình người Tày ở xã Mậu Duệ,
huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang dù giàu hay nghèo cũng phải có một bữa cơm, cá
tươm tất để mời anh em dòng họ.
Cư dân Tày ở xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang tổ chức tết cá để cầu
cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, cũng là để tưởng nhớ đến công lao người
đã mang tới cho cư dân Tày nơi đây nghề trồng lúa nước.
Bên cạnh nhu cầu thoả mãn nhu cầu về đời sống tâm linh, đây
cũng là dịp trẻ con trong làng, bản được bố mẹ sắm cho những bộ quần áo mới để
đi chơi với chúng bạn; là dịp để thanh niên trai gái có cơ hội tìm hiểu nhau. Đồng
thời cũng là dịp để anh em dòng họ có cơ hội gặp nhau, uống với nhau chén rượu,
ăn các món cá và kể cho nhau nghe những chuyện làng nước, những kinh nghiệm sản
xuất, chuyện đi săn…những khó khăn vất vả trong cuộc sống từ đó hiểu nhau hơn,
đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Lễ tết cá của người Tày
Cá được người dân tháo và bắt ở ruộng về từ ngày mùng 7 hoặc muộn nhất là sáng
mùng 8. Không khí ngày tết bắt đầu khi cá được bắt về. Trẻ con được bố mẹ chuẩn
bị đồ chơi tết rất đặc biệt, họ bắt những con cá nhỏ, xâu dây vào miệng, làm những
bè nhỏ bằng cây chít rồi buộc cá vào. Sau đó được lũ trẻ mang xuống thả ở những
dòng suối nhỏ quanh bản làng, chúng thi xem con nào kéo khỏe hơn, sau khi chơi
xong chúng lại mang những con cá này về đưa bố mẹ nướng cho ăn, theo quan niệm
của họ những con cá kéo bè khỏe mang nướng cho trẻ con ăn nó sẽ khỏe người và
hay ăn chóng lớn.
Lễ tết cá của người Tày
Các món được chế biến xong chiều mùng 8 bắt buộc phải nấu
chín vài món vào buổi chiều hôm đó để cúng. Trưa ngày mùng 9 cúng lại lần nữa rồi
mới mời khách, những người đàn ông chỉ có nhiệm vụ là mang cá từ ruộng về, công
việc mổ cá bắt buộc phải là mẹ chồng hoặc con dâu, cá phải được mổ dưới bàn thờ
tổ tiên, trong khi mổ cá tuyệt đối không được nói chuyện, không cho ai được
nhòm ngó vì theo quan niệm của người Tày, đây là một nghi thức thiêng liêng, nếu
để người khác nhìn thấy thì cá chế biến để thờ sẽ không linh thiêng nữa, tổ
tiên sẽ không phù hộ. Những gia đình nào mà không có cửa, nhà không kín đáo thì
phải mắc màn dưới bàn thờ để mổ. Các món được chế biến từ cá khá phong phú và
đa dạng, theo quan niệm truyền thống là phải chế biến cho được 12 món trong đó
có các món như:
Cá nướng (Pẻ Pình): cá nướng bắt buộc khi làm món này phải
có 12 con chá chép bằng nhau, mỗi con ít nhất là 100g. Cá được mổ lấy ruột, rửa
sạch, ướp một chút muối (tuỳ theo khẩu vị), cá được nhét tỉ mỉ lá gừng vào miệng,
sau đó lấy que chọc vào miệng thẳng thân, làm cách này cá không bị cong. Món cá
nướng thường được chế biến từ mùng 8, thường là nướng sơ bộ, mùng 9 nướng lại.
Cá đồ măng chua (Pẻ Moọc): Cá đã được làm sạch, măng chua được
bóp kiệt nước, tía tô rửa sạch phơi ráo nước, gia vị muối mì tuỳ theo khẩu vị
trộn đều nhau, rồi gói là cây rừng đem đồ.
Gỏi (pẻ xả): Cá được đánh vẩy lọc lấy thịt thái chỉ cho vào
giấy bản, đặt trên tro bếp cho thấm nước, đầu và đuôi được băn nhỏ rang vàng,
thính được làm từ hạt bí hay đỗ tương, lá chua thái nhỏ, sau khi đã chuẩn bị
xong trộn đều lên. đây là món ăn làm từ cá được người Tày và Nùng rất ưa thích.
Ruột đồ hạt kê (khẩu phạng): Cá được nuôi trong ruộng, thức
ăn hoàn toàn từ tự nhiên, cá đã được bắt nhốt nên ruột rất sạch, chỉ bỏ mật là
có thể sử dụng được. Món ăn này cách làm đơn giản lấy ruột trộn hạt kê vàng sau
đó gói lá cây rừng đem đồ.
Cá nấu canh mang chua (bung): Cá được trích lấy nguyên mật
ra cho cá trộn lẫn vào măng từ lúc còn nước lạnh, gia vị muối mì tuỳ theo khẩu
vị, cho vào nồi cứ thế đun không cần đảo.
Nhân bánh trưng: là loại cá nhỏ bằng hai ngón tay, cá được mổ,
làm sạch sau đó được đặt vào lẫn đậu xanh hoặc đậu tương một ít hạt tiêu, thảo
quả, gừng. Khi ăn món bánh này rất thơm ngon không có mùi tanh của cá. Ngoài
ra, còn có một số món như cá rán, cá nấu canh quả chám…
Nghi lễ được tiến hành trong tết Cá
Ngày mùng 9 là ngày chính của “tết Cá”, hầu như tất cả các
gia đình người Tày thường ăn tết bắt đầu từ trưa. Sau khi các món ăn được chế
biến xong, trước bữa ăn bao giờ cũng phải làm lễ cúng, người cúng là người đàn
ông trụ cột trong gia đình, các món cúng bao giờ cũng có 2 món chính là cá nướng
lá gừng (pẻ pình) và cá nấu canh măng chua (pẻ moọc).
Trong khi người đàn ông cúng thì người phụ nữ lớn tuổi, có vai vế trong gia
đình đi mời khách, khách được mời là anh em họ hàng xung quanh. Người Tày nơi
đây ngày tết có phong tục là mỗi gia đình khi được mời phải cử một thành viên
đi ăn, người Tày gọi là ăn “đổi công”, người đi thường là người đàn ông biết uống
rượu. Nếu gia đình được mời không có thành viên đi, sẽ bị xem là coi thường gia
đình người mời và tuyệt nhiên họ cũng không đến gia đình đó chơi trong ngày tết.
Mỗi gia đình, dòng họ khi cúng có cách xưng họ khi mời tổ
tiên về ăn tết khác nhau. Nhưng nội dung bài cúng trong “tết cá” hoàn toàn giống
nhau. “Ông làm thày về đến mời. Mời ông tổ tiên ăn sôi cúng. Mời ông ăn cá khô.
Mời ông ăn cá nấu măng chua. Mời ông bà ăn cá khô tôi làm ngon. Mời ông bà uống
no, cho ông bà uống đủ. Ông bà đỡ con cháu. Đỡ con đường xa, dắt cháu đi đương
vắng. Đỡ cả nhà tôi được bình an.
Sau khi cúng xong, chờ hết một tuần hương, khách mời tới
đông đủ gia đình bắt đầu ăn tết, trong khi ăn người lớn tuổi được ngồi mâm
trên, gần bàn thờ tự; con cháu ngồi quây quần phía dưới. Trong bữa cơm họ uống
rượu chúc nhau sức khỏe, chúc mùa vụ tới sẽ thu được nhiều thóc lúa hơn.
Tết Cá được xem là một nét văn hóa đặc trưng vô cùng đặc sắc của người Tày ở Hà
Giang. Nếu có dịp đi du lịch Hà Giang đúng dịp tháng 9, nếu may mắn bạn
có thể có cơ hội được tận mắt chứng kiến ngày Tết đặc biệt này.
Đó cũng là những kinh nghiệm du lịch Hà Giang mà du lịch Kỳ
Việt tổng hợp. Nếu bạn có thắc mắc gì thì có thể liên hệ với chúng tôi:
Điện thoại: (024) 32424670
Hotline: 0972578692
0 nhận xét:
Đăng nhận xét